De bekendste tuinkruiden

Tuinkruiden zijn prachtig in de tuin en heerlijk in de keuken. De bekendste tuinkruiden komen aan bod. Veel tuinkruiden hebben geneeskrachtige eigenschappen, zij kunnen worden gebruikt bij de behandeling van diverse kwalen. Bloeiende tuinkruiden zijn heel aantrekkelijk voor bloem bezoekende insecten zoals bijen, hommels en vlinders. Tuinkruiden passen dan ook prima in een insectenvriendelijke tuininrichting.

Tuinkruiden

Kruiden, struikjes, bodembedekkers of planten die op manshoogte grote bladeren ontvouwen, soorten die in de zomer discreet of opzichtig bloeien, die in de winter braafjes de terugkeer van mooiere dagen afwachten of helemaal van het toneel verdwijnen tot nieuwe zaden de fakkel overnemen. Tuinkruiden voegen aan onze tuingenoegens een dimensie toe door niet alleen een lust voor het oog maar ook voor de neus te zijn. De meeste tuinkruiden zijn bovendien in staat iets extra's toe te voegen aan eten en drinken. Daarnaast zijn heel wat van deze planten rijk aan stoffen die geneeskrachtig kunnen werken.

Herkomst van tuinkruiden

Oorspronkelijk gaat het om planten die uit alle hoeken van de wereld komen en dus aangepast zijn aan de geografische omstandigheden daar. Op veroveringstochten en reizen zijn ze geleidelijk ontdekt, meegebracht, verder gekweekt en veredeld en tegenwoordig kan iedereen van ons er een hele tuin mee samenstellen. Ze zijn mooi, vaak gul en niet veeleisend, om ons er door te laten betoveren hoeven we slechts een paar regels na te leven die borg staan voor sensuele genoegens.

De geschiedenis van tuinkruiden

De geschiedenis van aromatische eetbare planten is vaak bijzonder oud. Ook in de Oudheid was men immers al op de hoogte van de gunstige eigenschappen van tuinkruiden. Kruiden werden ook toen al veelvuldig gekweekt en gebruikt. Egyptische grafschilderingen alsook Griekse en Romeinse geschriften geschriften getuigen daarvan en niet zelden zijn dergelijke kruiden verzeild geraakt in mythologische vertellingen. Maar het oudste verhaal dateert van zowat 7000 jaar voor onze jaartelling: De Soemeriërs (een van de twee oudste beschavingen die ons momenteel bekend zijn) graveerden op kleitabletjes een beschrijving van laurier, komijn en tijm. Veel van deze planten lieten sporen na in Perzië, Arabië, China of Indië, waar ze eveneens werden gebruikt als voedsel of specerij, of soms ook als gewijde planten die bij bepaalde heilige rituelen dienstdeden. Toen in het begin van de 4de eeuw van onze tijdrekening de eerste christelijke kloosters gebouwd werden, legden de leefregels de teelt van aromatische planten op; sommige werden gebruikt voor het maken van wierook, andere vonden hun weg naar de keuken of werden om hun geneeskrachtige eigenschappen of als verfplant gebruikt. Ook Karel de Grote adviseerde later de teelt ervan, in de 9de eeuw. Dankzij de kruistochten maakte het westen kennis met nieuwe soorten kruiden, die nog meer verscheidenheid brachten in de planten ie werden gekweekt in de middeleeuwse kloostertuinen, waar traditioneel een perceel voorbehouden was voor de aromatische kruiden die toen overvloedig werden gebruikt. Kruiden werden ook wel gedragen als een amulet tegen bepaalde ziekten, parasieten of zelfs het kwaad.

Op het einde van de middeleeuwen verschenen de eerste kookboeken met recepten en adviezen over de kweek van planten. En de reizen van Christoffel Columbus en zijn opvolgers naar Amerika zouden nog maar eens nieuwe ontdekkingen met zich brengen.
Vanaf de Renaissance worden aromatische kruiden niet louter in kloostertuinen gekweekt, maar ook in afzonderlijke percelen binnen kasteelparken en tuinen bij grote woningen.

De geschiedenis van kruiden en aromatische planten is nauw verbonden met die van de specerijen: Het gebruik van beide sluit op elkaar aan en vaak loopt hun herkomst gelijk. Soms is het lastig uit te maken tot welke categorie een plant nu precies behoort. Een aromatische plant is een plant die vooral de geur van voeding beïnvloedt, een kruid of toekruid wordt aan voedsel toegevoegd om de smaak ervan te verbeteren, en een specerij is eigenlijk hetzelfde als een kruid maar dan van tropische oorsprong.

Tuinkruiden tegenwoordig

Er is altijd plaats gebleven in tuinen voor aromatische kruiden, althans voor de klassiekste soorten. Ze geraakten echter op het zijspoor van de moestuin, waar ze samen met de traditionele groenten louter nutsplanten waren. Tegenwoordig staan tuinkruiden echter weer volop in de belangstelling. Er is belangstelling voor de planten van vroeger. Wilde, natuurlijke hoekjes zijn geen taboe meer, de geurzin wordt als het ware herontdekt. De kruiden worden gewaardeerd om hun sierwaarde en hebben ze zonder complexen deel aan de structuur van hedendaagse tuinen. Er zijn zonaanbidders en planten die de voorkeur geven aan de schaduw van ondergroei, soorten voor rotstuinen of voor een verzameling potten, borderplanten, bodembedekkers of planten voor moeilijk toegankelijke plaatsen. Zo bevolken kruiden de tuin in een enorme verscheidenheid aan vormen, formaten, bloem- en bladkleuren.

De geur van tuinkruiden

En bovenop dit alles geuren kruiden nog lekker ook. Er zijn kruiden die hun geur spontaan afgeven met een intensiteit die varieert naar gelang van hun plaats, de wind, de luchtvochtigheid, de hoeveelheid zon, het tijdstip van de dag. Bij andere kruiden zitten de geuren verborgen in de stengels, bladeren of bloemen. De geuren van deze kruiden komen pas vrij wanneer men over die delen wrijft of wanneer ze in het voorbijgaan door kledingstukken worden gestreeld. Bij weer andere soorten kruiden komen de geuren pas ten volle tot uiting wanneer de planten onmiddellijk na het plukken gedroogd worden.

Tuinkruiden in de keuken

Tuinkruiden genieten hun grootste bekendheid door het gebruik in de keuken. Tuinkruiden zijn aantrekkelijke smaakmakers die hun weg vinden in vele gerechten. Tuinkruiden kunnen ook goed worden aangewend als vervanger van zout in een maaltijd. Elk kruid zorgt voor zijn eigen specifieke smaak in een gerecht. Sommige tuinkruiden zorgen voor een betere verteerbaarheid van bepaalde voedingsmiddelen, zoals bonenkruid bij peulvruchten.

Geneeskrachtige eigenschappen van tuinkruiden

Aan veel tuinkruiden worden geneeskrachtige eigenschappen toegekend. Tuinkruiden worden veel gebruikt in de alternatieve geneeskunst. Van oudsher bestaan er ook veel huismiddeltjes op basis van tuinkruiden de aangewend kunnen worden bij diverse kwalen. Denk bijvoorbeeld aan het gebruik va tijm bij luchtwegaandoeningen. Of de kalmerende werking van lavendel.

Tuinkruiden en insecten

De meeste bloeiende tuinkruiden zijn heel aantrekkelijk voor bloem bezoekende insecten. Bijen, hommels en vlinders zijn veelvuldig op de bloemen van tuinkruiden te vinden. Een aantal tuinkruiden vormen een rijke drachtbron voor honingbijen. De honingbijen halen op deze bloemen veel nectar en stuifmeel. Van sommige soorten tuinkruiden is er zelfs een mono florale honing te winnen, denk bijvoorbeeld aan lavendelhoning of tijmhoning.